10 kategorija zaposlenih koji imaju pravo na beneficirani radni staž

Na beneficirani radni staž u Srbiji pravo imaju zaposleni iz najmanje deset kategorija. U pitanju su teška zvanja ali i pozicije u vojsci i policiji gde radnici imaju pravo na povoljniji obračun penzije, kao i na penzionisanje pre navršenih 65 godina života za muškarce, odnosno 62,5 godina za žene.

Istraživali smo koliko ranije u penziju mogu da idu radnici sa beneficiranim stažom i koliko je njihova penzija veća u odnosu na radnike koji se penzionišu po regularnim uslovima. Odgovor je da se u penziju sa beneficiranim stažom može ići već sa 50 godina starosti kao i da penzija može biti veća za 20 odsto.

Praktično, starosna granica za odlazak u penziju se snižava u zavisnosti od stepena uvećanja staža. Tako se onim osiguranicima kojima se 12 meseci rada računa kao 18 meseci staža, granica za odlazak u penziju može maksimalno smanjiti do 50. godine života. Radnicima kojima se 12 meseci staža računa kao 14, 15, odnosno 16 meseci, starosna granica se može snižavati maksimalno do 55. godine života. Ipak, obavezno je da osiguranik najmanje dve trećine ukupnog staža navrši na beneficiranim radnim mestima.

Za beneficirane kategorije staž se utvrđuje drugačije nego ostalim osiguranicima, ali je obračun penzije isti. Jedina razlika je što se za obračun ličnog koeficijenta kod beneficiranih penzija uzimaju zarade ostvarene od 1. januara 1996. godine. Kod ostalih osiguranika u pitanju je 1. januar 1970. godine, što penziju po beneficiranim uslovima uvećava za 20 odsto.

Najčeća zanimanja na kojima se staž osiguranja računa sa uvećanim trajanjem su u vojsci, policiji, kao i delatnostima kao što su poslovi u rudnicima, crnoj i obojenoj metalurgiji, proizvodnji i preradi nafte, hemijskoj industriji, namenskoj proizvodnji, gumarskoj industriji, farmaceutoskoj industriji, proizvodnji električne energije. Takvih je trenutno više od 180.000 hiljada.

U PIO fondu kažu za "Blic Biznis" da u Srbiji zapravo postoje dve kategorije penzionera kojma se za rad od 12 meseci računa staž od 14 do 18 meseci.

Prvo, beneficirani staž imaju osiguranici koji rade na teškim, opasnim i za zdravlje štetnim radnim mestima kao i oni koji rade na poslovima gde posle navršenja određenih godina života ne mogu uspešno obavljati svoju delatnost. Uslov je da su na radnim mestima efektivno proveli najmanje 10 godina, odnosno pet godina ako je utvrđena invalidnost. Stepen beneficiranja staža zavisi od težine posla, a beneficira se samo efektivno vreme provedeno na radu.

U drugoj kategoriji su policijski službenici, deo zaposlenih u Ministarstvu spoljnih poslova, zatim pripadnici Bezbednosno-informativne agencije, Vojnobezbednosne agencije i Vojnoobaveštajne agencije. Takođe, i zaposleni u Upravi za izvršenje krivičnih sankcija, ovlašćena službena lica Poreske policije, profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije i ostali policijski službenici koji rade na poslovima sa beneficiranim radnim stažom.

Iz PIO fonda ističu i da radna mesta i poslovi ovih kategorija osiguranika ne mogu biti administrativno-tehnički poslovi, već samo oni gde je obavljanje profesionalne delatnosti ograničeno navršenjem određenih godina života ili zbog prirode i težine posla. Ovo se ne odnosi jedino na profesionalna vojna lica prema propisima o Vojsci Srbije.

U Hrvatskoj na listi i vozači

U Hrvatskoj postoji 84 zanimanja koja se nalaze u kategoriji izuzetno teških zvanja za koja je propisan beneficirani radni staž. Ona su pobrojana u Zakonu o stažu osiguranja s produženim trajanjem, koji je donesen još 1999, ali od tada nije bilo revizije zanimanja, pa se na spisku nalaze i neka koja više ne postoje, kao i neka koja su se toliko promenila da njihovo obavljanje više ne zadovoljava standarde po kojima bi se proglasila naročito teškima.Osim policajaca i vojnika, koji uglavnom svi uživaju povlasticu beneficiranog staža, na listi su i zanimanja poput vozača tramvaja, autobusa javnog prevoza i međugradskih linija i svih vozila težih od 7,5 tona.